Sinyalizasyon, 19. yüzyılın sonundan itibaren ulaşım alanına giren işletme Kente yayılmış 2000’den fazla sinyalizasyon sisteminin uygulama, imalat, bakım ve işletmesi İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır.
Eşdüzey (hemzemin) kavşaklar ve yaya geçişleri; taşıt ve yaya akımlarını kontrol altına almak, güvenliği artırmak ve belirli bir düzen içerisinde trafik akışını sağlamak amacıyla sinyalize edilmektedir. Sinyalize kavşaklar, çevrimiçi ve gerçek zamanlı (anlık) olarak Kavşak Kontrol Sistemi ile Ulaşım Yönetim Merkezi’nden de yönetilebilmektedir.araçlarından biridir. Dünya ölçeğinde yaygın olarak 1960 sonrasında kentsel alanlarda sinyal lambalarının kullanıldığı bilinmektedir. İstanbul’daki sinyalizasyon sistemlerinin yaygınlaşması ise 90’lı yıllara rastlamaktadır.
Anayol trafik akımının gereksiz kesilmesini önlemek, ilgili taşıt akımı için anlık ve ihtiyaç kadar yeşil süre işletebilmek amacıyla sinyalize kavşaklarda gerekli görülen akımlara hitap eden ve “Dedektör" adı verilen algılayıcılar asfalt altına yerleştirilmektedir.
Bu algılayıcılar ile; tali yollarda araç olup olmaması durumuna ve ilgili taşıt akımlarında tespit edilen anlık ihtiyaca göre sinyal süreleri otomatik olarak ayarlanmaktadır. ”Dedektör” sayısı İstanbul genelinde 3175 adettir. Trafik akımının gereksiz kesilmesi ve zaman kaybını önlemek amacıyla kullanılan bir diğer algılayıcı olan yaya butonlarının sayısı ise 4851 adettir.
Sinyal Yönetim Teknikleri
Sabit Süreli Sinyal Yönetimi:
Sabit süreli sinyal yönetimi taşıt hacimlerinin fazla değişim göstermediği düzenli ve öngörülebilir kavşaklarda tercih edilir. Sabit süreli sinyal yönetiminde, trafik sayımı sonucuna göre hesaplanan sinyal süreleri ve faz sıralamaları kavşağa kaydedilir. Kavşakta yer alan taşıt ve yaya akımlarının belirli zaman aralıkları içinde hacmen sabit olduğu varsayılır. İstanbul’da sabit süreli olarak işletilen sinyalize kavşaklarda ortalama olarak bir günde 6 değişik sinyal planı (farklı zaman dilimleri için) kullanılmaktadır. Ayrıca trafik yoğunluğunda büyük değişimler gösteren yaz saati uygulaması, mevsimsel değişiklikler, bayramlar, tatil günleri, önemli gün/haftalar ve hafta sonu gibi farklı dönemler için de değişiklik gösteren trafik yoğunluğuna göre farklı sinyal planları uygulanmaktadır (İng: Pre-timed).
Trafik Uyarmalı (TU) Sinyal Yönetimi
Trafik uyarmalı sinyal yönetimi genellikle, tali yollardaki taşıt akımlarına kıyasla anayol taşıt akımının hacmen çok daha fazla olduğu kavşaklarda tercih edilir. Trafik uyarmalı sinyal yönetiminin amacı genellikle anayol yeşil süresinin gereksiz kesintiye uğramasının engellenmesi ve dönüş akımlarındaki değişken hacimlere sistemin anlık çözüm üretmesidir.
Bu yönetim şeklinin en önemli bileşeni kavşaktaki ikinci derece önemli tali yollara ve dönüş ceplerine yerleştirilen algılayıcılardır. Bu yollardan kavşağa yaklaşan araçlar algılayıcılar vasıtasıyla tespit edilir ve sırası geldiğinde, önceden belirlenen en az süre boyunca yeşil yanar. Araçların gelmeye devam etmeleri halinde yeşil sürede yine önceden belirlenen en fazla süreye kadar artmaya devam ederek araç geçişine izin verilir (İng: Semi-Actuated).
Dinamik Sinyal Yönetimi:
Dinamik sinyal yönetiminde hem anayol hem de tali yol taşıt akımları için kullanılan algılayıcılar vasıtasıyla ve önceden hazırlanmış sinyal planları çerçevesinde sinyal süreleri anlık ihtiyaca göre otomatik olarak belirlenir. Dinamik sinyalize kavşaklar taşıt talebi oldukça önceden belirlenen en az ve en fazla yeşil süreler aralığında sürekli değişen yeşil süreler kullanılarak işletilir (İng: Actuated).
Adaptif Sinyal Yönetimi:
Adaptif sinyal yönetimi özellikle son yıllarda gelişmiş olan taşıt algılayıcı, haberleşme ve mikro kontrol teknolojilerine bağlı olarak gelişen, ileri trafik yönetim sistemi unsurlarından biridir. Sinyal optimizasyonu çalışmaları alanındaki en ileri teknik olan “adaptif sinyal yönetimi” konusunda İstanbul’da önemli adımlar atılmıştır. Trafik Müdürlüğü önümüzdeki yıllarda da adaptif kontrol yönteminin yaygınlaştırılması için çalışmalarını sürdürecektir.
Bu sistemde tüm akımlardan gelen taşıtlar algılanır ve araç yoğunluğuna göre geçiş hakkı verilir (İng: Adaptive). Kavşağa yaklaşımda, kavşaktan çıkışta ve kuyruk boyunu belirlemek amacı ile kavşağa uygun mesafede algılayıcılar yerleştirilir. Algılayıcılardan gelen sayım ve işgaliye verileri çeşitli algoritmalarla değerlendirilir ve kavşak ihtiyacı olan değişken süreler ile işletilmiş olur. Sistemin öne çıkan faydası, trafik kompozisyonundaki değişimlere hızla cevap verebilmesi, kuyruklanmayı algılayarak oluşabilecek gecikmeleri en az seviyeye çekmesi, hıza bağlı olarak yeşil dalga koordinasyonu için kullanılacak kayma sürelerini otomatik olarak yeniden hesaplamasıdır.
Yeşil Dalga Koordinasyonu:
Yeşil dalga koordinasyonu ile peş peşe sıralanmış sinyalize kavşaklarda, bir kavşaktan yeşil ışıkta hareket etmeye başlayan taşıt kümesinin, diğer sinyalize kavşaklarda da kırmızı ışığa yakalanmadan, yeşil ışıktan bir dalga şeklinde geçmeleri sağlanmaktadır (İng: Green Wave). Yeşil dalga sistemi İstanbul’da özellikle son 10 yılda yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Kent genelinde 100’den fazla arter ve 450’den fazla kavşak bu sisteme dahildir.
İstanbul’da yeşil dalga koordinasyon yönteminin uygulandığı bazı önemli ana arterler; Adnan Menderes Bulvarı (Vatan Caddesi), Beşiktaş Barbaros Bulvarı, Kennedy Caddesi (Sahil Yolu), Fatih Fevzi Paşa Caddesi, Beyoğlu Tarlabaşı Bulvarı, Caddebostan Op. Cemil Topuzlu Caddesi, Bostancı Sahil Yolu ve Bağdat Caddesi’dir.
Tramvay Önceliği:
Tramvaylar yapıları nedeniyle ani durma ve hızlanma yapamamaktadır. Bu nedenle kavşak kollarındaki tüm taşıtlar, geçmekte olan tramvay aracına geçiş hakkı vermelidir. Bu kuraldan yola çıkarak karışık kullanımların düzenlenmesini sağlamak ve toplu ulaşımı desteklemek amacıyla T1 Bağcılar-Kabataş, T3 Kadıköy-Moda, T4 Topkapı-Habipler hatlarında olmak üzere 74kavşak noktasında “Tramvay Önceliği” uygulanmaktadır.
Tramvay önceliği uygulamasında, tramvay hattındaki algılayıcılardan elde edilen uyarıma göre tramvay ile kesişen taşıt trafiği durdurulur ve tramvayın gecikmeden, bir sonraki istasyona varması sağlanır. Yaya güvenliğinin artırılması amacıyla, yayalar için ayrılan süre henüz dolmamışsa, tramvayın yaya geçidinden önce durması sağlanır. Bu konuda Trafik Müdürlüğü, Raylı Sistemler Müdürlüğü ve İstanbul Ulaşım AŞ. ile koordineli olarak faaliyetlerini sürdürmektedir
Kullanılan Teknolojiler
Yaya Butonu:
Yaya talebinin algılanmasını sağlayarak, yaya geçişine izin veren, geçiş talebi olmadığında ise kavşaktaki yaya fazını atlayarak araç trafiğinin sürekli akışını sağlayan, sinyal direği üzerine yerleştirilmiş düğmedir.
Erişilebilir Yaya Sinyalleri
Sinyalize edilmiş kavşaklarda bulunan yaya geçişlerinde yayalar için en yüksek yaya ulaşılabilirliği ve güvenliğinin sağlanması amacı ile, gerekli geometrik düzenlemelerin yapıldığı, yatay düşey trafik işaretlemelerinin uygulandığı ve sinyalizasyon sistemine entegre edilen fonksiyonel sesli uyarımlı yaya butonunun kullanıldığı sistemdir.
Çalışmamızda öngörülen standartların uygulanmasıyla engelliler ve yaşlılar gibi hareket kısıtlılığı bulunan bireylerin toplum yaşantısına eşit fırsatlarda katılabilmelerinin sağlanmasının yanı sıra, hedef kitle olarak görme engelliler alınarak tüm yayaların entegre olabildiği ve trafikte en yüksek güvenlikli yaya hareketlerinin sağlanması hedeflenmiştir.
Kent genelinde toplam 250 adet sinyalize kavşakta EYS dönüşümü gerçekleştirilmiştir. Bu kavşakların 222 adedinde 583 adet Braille alfabesi ve kavşak geometrisini kabartmalarla gösteren tabelaların bulunduğu plakalar yerleştirilmiştir.
Yorum Yap